১) কপাল ফুলা (সৌভাগ্য উপস্থিত হোৱা): নতুনকৈ চাকৰিটো পাই, তেখেতৰ কপাল ফুলিল ।
২) কানে কান মাৰি(কোনোমতে): তিনিবাৰৰ
মূৰত সি এইবাৰ কানে কান মাৰিহে পৰীক্ষাত পাছ কৰিলে ।
৩) কঁকালত টঙালি বন্ধা (কোনো কামলৈ সাজু হোৱা): গরুহাল কিনি ৰমেনে এইবাৰ খেতি কৰিবলৈ কঁকালত টঙালি বান্দিলে ।
৪) গা এৰা দিয়া (মনোযোগ নিদিয়া বা দায়িত্ব এৰা): তাক ডাঙৰ
দায়িত্ব নিদিবা, সি প্রয়োজনীয় সময়ত গা এৰা দিয়ে ।
৫) গাৰ নোম ডাল ডাল হোৱা (অতিপাত ভয় খোৱা): অমাৱশ্যাৰ ৰাতি নিশাই হাবিখন পাৰ হওঁতে তেওঁৰ গাৰ নোম ডাল ডাল হৈছিল ।
৬) গা টঙা (সুস্থ হৈ
উঠা): ৰহিমলাই মেলেৰিয়াৰ
পৰা গা টঙাই উঠিছিলহে, এইবাৰ আাকৌ নাতিয়েকটো বেমাৰত পৰিল ।
৭) চকু কপালত উঠা (আচৰিত হোৱা): অকণমানি ছোৱালিজনীৰ ডাঙৰ ডাঙৰ কথাবোৰ শুনি সকলোৰে চকু কপালত উঠিল ।
৮) চকু চৰহা (আনৰ ভাল দেখিব নোৱাৰা): ছোৱালীজনীৰ চকু চহৰা স্বভাৱৰ বাবেই কোনেও তাইক ভাল নাপায় ।
৯) চকুৰ কুটা (অপ্রিয়, শত্রু): ৰহিম আৰু কৰিম দুয়োজন ভাল বন্ধু যেন লাগিলেও ভিতৰী ভিতৰী সিহঁত দুটা চকুৰ কুটা দাঁতৰ শালহে ।
১০) মুখ বজোৱা (কাজিয়া কৰা): ছোৱালীজনী কামত
নাই, কিন্ত মুখখন
ঠিকেই বজায় ।
১১) হাত লৰ (চোৰ স্বভাৱৰ): ৰঙালিবাইৰ হাত লৰ স্বভাৱটোৰ কথা সকলোৱে এতিয়া জ্ঞাত হৈছে ।
১২) হাত দীঘল (ক্ষমতাশালী, প্ৰভাৱশালী): মহিৰাম হাত দীঘল মানুহ, তেওঁৰ বিরুদ্ধে ৰাইজে কেতিয়াও মাত নামাতে ।
১৩) দাঁতে-ওঁঠে লগা (কাজিয়া-পেচাল কৰি
থকা): সিহঁত হাল
ইমান মিল যে কেতিয়াও দাঁতে ওঁঠে লগাও দেখা নাই ।
১৪) দাঁত নোহোৱা (সাহস নথকা) সি এনেয়ে কথাত দম্ভালি মাৰে, কাৰ্যত দাঁত নোহোৱা সাপৰ দৰেই মূৰ পোলোকা মাৰে ।
১৫) হিয়াৰ আমঠু (অতি মৰমৰ): হিয়াৰ আমঠুহেন নাতিয়েকটো গুচি যোৱাত বুঢীয়ে পাৰে মানে কান্দিলে ।
১৬) মূৰ পোলোকা দিয়া (দায়িত্বৰপৰা আঁতৰি থকা): মূৰ পোলোকা
মাৰি কিমান দিন কামৰ পৰা আঁতৰি থাকিবা, এদিন নিজৰেই বিপদ হ’ব
।
১৭) এলা-পেচা (সাধাৰণ): দেখাতে মানুহজন এলা-পেচা
যেন লাগিলেও বৰ গঞানী দেই ।
১৮) উরুলি পুঙা (থান থিত নোহোৱা): সি গোটেই জীৱনটো উরুলি পুঙা হৈয়ে কটালে ।
১৯) পিঠি দিয়া (আওকান কৰা): ৰাইজে পাতি
দিয়া মন্ত্রীজনে শেষত ৰাইজকেই পিঠি দিলে ।
২০) অজীন পাতকী (জীন যাব নোৱাৰা, মিলিব নোৱাৰা): অজীন পাতকী বদনে মান আনি অসম ধ্বংস কৰিছিল ।
২১) ঊনৈশত বা বলা (আনন্দত আত্মহাৰা
হোৱা): তাৰ পৰীক্ষাৰ ফলাফলে ঘৰখনৰ মানুহবোৰক ঊনৈশত বা বলাদি বলালে ।
২২) কপাল ফুটা (দুভাগ্য উপস্থিত হোৱা): একমাত্র উপৰ্জনক্ষম ডাঙৰ ল’ৰাটোৰ
আকস্মিক মৃত্যু হোৱাত ঘৰখনৰে কপাল ফুটিল ।
২৩) কাঁহ পৰী জীন যা (সম্পূৰ্ণ নিস্তদ্ধ
হোৱা): শিক্ষকজনৰ অকস্মাত উপস্থিতিত শ্ৰেণীকোঠাটো কাঁহ পৰি জীণ গ’ল
।
২৪)খাই পাত ফলা (অকৃজ্ঞ, অশলাগী): সি যে কিমান খাই পাত ফলা ল’ৰা, বিপদৰ সময়তহে গম পালোঁ ।
২৫) গাই বাই চা (কোনো কাম
কৰিবলৈ যত্ন কৰা, চেষ্টা কৰি
চোৱা): নিৰাশ নহৈ আকৌ এবাৰ গাই বাই চাচোন, কিজানি এইবাৰ চাকৰিটো হয়েই ।
২৬) ঘৰ গোনা (অনবৰতে সোমাই থকা): তই ঘৰতে
এনেকৈ ঘৰ গোনা হৈ কিমান দিন থাকিবি? বাহিৰলৈ ওলাই
গৈ কিবা এটা নকৰ কিয় ?
২৭) চকু মুদ (মৃতু্ হোৱা): দুৰ্ঘটনাৰ পিছত চিকিৎসালয় গৈ নৌপাওঁতেই অমলে বাটতে চকু মুদিলে ।
২৮) তেজক পানী কৰ (অতি পৰীশ্ৰম কৰা): ৰমেনে তেজক
পানী কৰি খেতিডৰা কৰিছিলহে, বানপানীয়ে মাৰী
থৈ গ’ল
।
২৯) পেট ভাটৌ (পেটত কথা ৰাখি থোৱা লোক): এই পেট
ভাটৌটোৰ পৰা কখা উলিয়াব পাৰিম বুলি ভাবিছা নেকি ?
৩০) পানী কৰ (নষ্ট কৰা, সহজ কৰি বুজাই দিয়া): (ক)শিক্ষকজনে
টান বুলি ভবা অংককেইটা পানী কৰি বুজাই দিলে ।
(খ) অতিমাত্রা বৰষুণে লহপহকৈ বাঢি অহা খেতিডৰা পানী কৰি পেলালে ।
৩১) পানীৰ মিঠে (কাল্পনিক, মনেৰে সজা বা ভবা কথা): (ক)
তাইৰ কথাবোৰ যে পানীৰ মিথৈ, এই কথা
মই পিছতহে গম পালোঁ ।
(খ) তাইৰ পানীৰ
মিথৈহেন কথাবোৰ বিশ্বাস নকৰিবি ।
৩২) বুকুৰ তেজ (অতিকৈ আপোন): বুকুৰ তেজহেন নাতিয়েকটো যাবলৈ ওলালত বুঢীয়ে পাৰে মানে কান্দিলে ।
৩৩) মুখৰ ছাই গুচা (মৃতকৰ শ্ৰদ্ধাদি কৰি শুদ্ধি হোৱা): ল’ৰাজনে
বাপেকৰ মুখৰ ছাই গুচাই উঠিছিলহে, অকস্মাতে মাকো ঢুকালে ।
৩৪) মূৰ দোৱা (সেৱা কৰা): বিপদৰ সময়ত
সহায় কৰাৰ বাবে আপোনাৰ ওচৰত কৃতজ্ঞতাৰে মূৰ দোৱাইছোঁ ।
৩৫) মূৰে ভৰি কাঢ় (বিপৰীতে কাৰ্য
কৰা): ৰাঘৱৰ মূৰে
ভৰি কঢ়া স্বভাবে তাৰ জীৱনলৈ বিপৰ্যয় আনিলে ।
৩৬) সোণৰ সোলেং (অতি মৰমৰ): সোণৰ সোলেংহেন নাতিয়েকটো যাবলৈ ওলালত আইতাকে পাৰে মানে কান্দিলে ।
৩৭) সাত ঘাটৰ চেঙেলি (বৰ টেঙৰ লোক): ন-বোৱাৰীজনী দেখাতহে সাদৰী, ভিতৰি সাত ঘাটৰ চেঙেলি ।
৩৮) হাত লৰ (চোৰ স্বভাৱৰ): ছোৱালীজনীৰ হাত লৰ স্বভাৱৰ বাবে কোনেও তাইক কামত নাৰাখে ।
৩৯) হাড় পেলা (মৃত্যু হোৱা): (ক) বুঢ়াজনৰ কথা
সুধিছা ? তেওঁৰ হাড় পোলোৱা আজি এবছৰেই হ’ল
।
(খ) বহুদিন অসুখত ভুগি থকা মহীৰামে অৱশেষত নিজৰ ভেটিতে হাড় পেলালে ।
৪০) সান্দহ খোৱা বালি তল যোৱা (পূবৰ সুবিধা নাইকিয়া হোৱা): নিৰ্বাচনত মন্ত্রীজন পৰাজিত হোৱাত তেওঁৰ লগত থকা মানুহবোৰৰ সান্দহ খোৱা বালি তল গ’ল
।
৪১) বিনা মেঘে বজ্ৰপাত (আকস্মিকভাৱে হোৱা বিপদ): দেউতাকৰ আকস্মিক মৃত্যুৰ বাতৰিটো পাই জোনাকীৰ বিনা মেঘে বজ্ৰপাত পৰাৰ দৰে অৱস্থা হ’ল
।
৪২) পেটে ভাতে খা (কোনো মতে
জীৱন নিৰ্বাহ কৰা): একমাত্র উপাৰ্জনক্ষম
ডাঙৰ ল’ৰাটো
ঢুকোৱাৰ পিছৰে পৰা ৰমলাহঁতৰ পৰিয়ালটোৱে পেটে ভাতে খাই দিন অতিবাহিত কৰিছে ।
৪৩) চকুৰে সৰিয়হ ফুল দেখা (অতি মাৰ খোৱা, অতি বিপদত পৰা, কি কৰিম কি নকৰিম লগা): ৰাইজৰ মাৰত চোৰটোৱে চকুৰে সৰিয়হ ফুল দেখিলে ।
৪৪) পাবত গজা (মূল নোহোৱা): বৰ্তমান পাবত গজা নেতাৰে দেশখন ভৰি পৰিছে ।
৪৫) ৰৌটোকে ঢৌটো কৰা (সামান্য কথাকে
ডাঙৰ কৰা): ৰমলাই সরু
কথাটোকে ৰৌটোকে ঢৌটো কৰি কাজিয়াৰ সূত্রপাত ঘটালে ।
৪৬) কাণ কটা (নিলাজ): তোৰ
দৰে কাণ কটা ল’ৰা
মই দেখা নাই দেই, মাৰ খাইয়ো স্বভাৱ সলনি নহ’ল ।
৪৭) কঁকাল দঙা (সাজু হোৱা): ঘৰখনে কঁকাল দাঙি উঠিবই নাপায়, আন এটা বিপদে আকৌ লগ দিয়েহি ।
৪৮) গা ঘেলাই ফুৰা (কাম-বন
নকৰি ঘূৰি ফুৰা): জীৱনৰ ত্রিশটা বছৰ গা ঘেলাই ফুৰোঁতেই গ’ল, অতি সোনকালে কিবা এটা নকৰিলে খাবি কি ?
৪৯) হাড়ক মাটি কৰা (কঠোৰ পৰিশ্ৰম
কৰা): দেউতাৰে হাড়ক
মাটি কৰি গঢ়ি যোৱা সম্পত্তিখিনি তই আলাসতে পাই ধবংস নকৰিবি ।
৫০) পেট কুলি (ভিতৰি টেঙৰ): বাহিৰে সৰল যেন লাগিলেও সৰলাজনী যে পেট কুলি ছোৱালী এই কথা মই পিছতহে গম পালোঁ ।
৫১) পানীৰ তলৰ কাইঁট (অজান শত্রু, গোপন শত্রু): দেখা শত্রুৰ পৰা ৰক্ষা পাব পাৰি, কিন্ত পানীৰ তলৰ কাঁইটৰ পৰা ৰক্ষা পোৱা টান ।
৫২) বাটে পোৱালি মেলা (উপাৰ্জনৰ পথ মুকলি হোৱা): ইমানখিনি পঢ়ি-শুনি
অৱশেষত ৰমেনৰ চাকৰিটো হোৱাত তাৰ বাটে পোৱালি মেলিলে যেন পাইছোঁ ।
৫৩) অচিন কাঠৰ থোৰা (অচিনাকি মানুহ): অচিন কাঠৰ থোৰাৰ লগত সম্বন্ধ কৰাৰ ফল ৰমাকান্তই হাতে হাতে পালে ।
৫৪) আচঁলৰ ধন (অতি মৰমৰ): আচঁলৰ ধন বুলি মৰমৰ নাতিয়েকক লাই দি দি ককাকেই তাৰ স্বভাৱটো নষ্ট কৰিলে ।
৫৫) কাণ সৰালি মৰা (নুশুনাৰ ভাও
ধৰা): তাই কথাবোৰ
নাজানে বুলি ভাবিছা ? সকলো কথা তাই কাণ সৰালি মাৰি শুনিহে আছিল ।
৫৬) কুন্দত কটা (অতি ধুনীয়া): ছোৱালীজনী দেখাত বগা নহ’লেও
গঢ়টো কুন্দত কটা ।
৫৭) জয়দেউ
কাকূতি (অতি অনুনয়-বিনয় কৰা): জয়দেউ
কাকূতি কৰিও মহীৰামে টকাকেইটা মহাজনৰ পৰা উলিয়াব নোৱাৰিলে ।
৫৮) ঢোলৰ লগত টেমেকা (ডাঙৰ মানুহৰ লগত ফুৰা সামান্য লোক): (ক)
ঢোলৰ লগত টেমেকা হৈ আৰু কিমান দিন থাকিবি? নিজাকৈ কিবা
এটা নকৰ কিয়?
(খ) মন্ত্রীৰ পিছে পিছে ঢোলৰ লগত টেমেকা হৈ ঘূৰি ফুৰি সি অৱশেষত ফুটুকাৰ ফেন সোপাহে পালে ।
৫৯) ঢৌতে খৰ মাৰি (আহুকালৰ মাজতে আজৰি উলিয়াই কাম কৰা): কিমাননো আৰু
ঘৰৰ কাম কৰা? ঢৌতে খৰটো
মাৰি আমাৰ ফালে এপাক আহিবাচোন ।
৬১। পোহাৰি চুপতি (সামান্য কথা লৈ উত্তৰা-উত্তৰি কৰা): ৰহিমাৰ পোহাৰি চুপতি মৰা স্বভাৱটোৰ বাবেই সকলোৱে তাইক বেয়া পায় ।
৬২। বিৰ দি বাট নোপোৱা (বহু মানুহৰ সমাগম হোৱা): শোভাযাত্রাত
বিৰ দি বাট নোপোৱা অৱস্থাই মানুহবোৰক অসুবিধাত পেলালে ।
৬৩। পেট মচা (নুমলীয়া) : পেট মচা বুলি সকলোৱে মৰম কৰোঁতে কৰোঁতে ৰিতু দিনক দিনে কথা নুশুনা হৈ
আহিছে ।
৬৪। হাড়ত বন গজা (বহুত দিনৰ আগতে মৃত্যু হোৱা): ৰমাকান্তৰ কথা সুধিছা? তেওঁৰ হাড়তো বন
গজিল ।
৬৫। ভেকুলীৰ পিঠিত নোম
গজা (অদ্ভুত কথা) : তাৰ
সদায় ভেকুলীৰ পিঠিত নোম গজাহেন কথাবোৰ শুনি শুনি আমনি লাগিছে ।
৬৬। শঠা মিতিৰ (কপটীয়া
বন্ধু): ৰমেনক বিশ্বাসত নল’বা, সি এটা শঠা মিতিৰ ।
৬৭। ধোঁৱা খুলীয়া (খৰচী): তাৰ ধোঁৱাখুলীয়া স্বভাৱে অতি
সোনকালে তাৰ জীৱনলৈ বিপৰ্যয় নমাই আনিব ।
৬৮। কাঠ সংস্কাৰ কৰা (মৰা
শ খৰি দিয়া): বুঢ়া মানুহজনক কাঠ
সংস্কাৰ কৰা শেষ নৌহওঁতেই বৰষুণজাক আহিল ।
৬৯। আকাশত চাং পতা (অলীক
কল্পনা): দুহেজাৰটকীয়া চাকৰিৰে দুমহলীয়া ঘৰ সাজিব
বুলি ভবাটো তাৰ কাৰণে আকাশত চাং পতা কথাহে ।
৭০। আঁঠুৱা তলৰ মহ (অধীন
লোক): কাম নকৰোঁ বুলি বৰকৈ ফট্ফটালে কি হ’ব, সি
মহাজনৰ আঁঠুৱা তলৰ মহহে ।
৭১। উলুৰ লগত বগৰী পোৰা
(অসৎ ব্যক্তিৰ লগতে সৎজনৰো অনিষ্ট হোৱা): ঐ ৰহিমৰ সংগ নল’বি, দিন বেয়া থাকিলে ভাল কাম কৰিও উলুৰ লগত বগৰী পোৰা
যাবি ।
৭২। গাখীৰতে ম’হৰ খুটি
(মহাসুখ): পৰীক্ষাত পাছ কৰিয়েই ঘৰৰ ওচৰতে চাকৰিটো পাই
মহেনৰ গাখীৰতে ম’হৰ খুটি যেন হ’ল ।
৭৩। ডলাৰ বগৰী (একে
ঠাইতে নথকা): সি ডলাৰ বগৰী
হৈয়েই গোটেই জীৱনটো কটালে ।
৭৪। ম’হতকৈ শিং চৰা
(চম্ভালিব বা সামৰিব নোৱাৰা): (ক)
সি যিমান কৰে কথাবোৰ তাতকৈ এখোপ চৰা, যেন ম’হতকৈ শিং চৰাহে ।
(খ) ভায়েকে কামবোৰ নিয়াৰিকৈয়ে
কৰিছিল, ককায়েকে আহি ম’হতকৈ শিং চৰা কৰি পেলালে ।
৭৫। ৰৈ বৈ যোৱা (অশেষ
খাতি অৰ্জন কৰা): অজয়ৰ
সুখ্যাতিত তাৰ নাম গোটেই অসমতে ৰৈ বৈ গ’ল ।
৭৬। হাতত সাৰে ভৰিত সাৰে
(মনে মনে, গোপনে): অজয়ৰ
সুখ্যাতিত তাৰ নাম গোটেই অসমতে ৰৈ বৈ গ’ল ।
৭৭। দিকচৌ বন
(নজনা-নুশুনা ঠাই): সন্যাসীজন
কেতিয়া গৈ কোন দিকচৌ বন পালেগৈ কোনেও গমকে নাপালে ।
৭৮। তিলটোকে তাল কৰা
(সামান্য কথাকে ডাঙৰ কৰা): ৰঙিলী
বায়ে সরু কথাটোকে তিলকে তালটো কৰি কাজিয়াৰ সৃষ্টি কৰিলে ।
৭৯। হাত টান (কৃপণ): মানুহজনৰ ইমানেই হাত টান যে পূজালৈ বুলি বিশ
টকা চান্দাও দিব নোৱাৰিলে ।
৮০। অহুকাণে-পহুকাণে
(ঘুনুক-ঘানাককৈ শুনা): অহুকাণে-পহুকাণে
শুনা কথাক বিশ্বাস কৰিব নালেগে ।
৮১। থৰকাছুটি এৰ
(ধৈৰ্যচ্যুতি এৰা): ল’ৰাজনৰ
অতপালিত ঘৰৰ মানুহবোৰৰ থৰকাছুটি এৰিলে ।
৮২। কণাৰ লাখুটি
(একমাত্র সহায়): সকলোকে হেরুৱাই
বুঢ়ীয়ে কণাৰ লাখুটি হেন নাতিটোকে লৈয়েই জীয়াই আছে ।
৮৩। আলাসৰ লাডু (অতি মৰমৰ): চাৰিজনী ছোৱালীৰ পিছত ল’ৰাটি হোৱাত সকলোৱে
তাক আলাসৰ লাডু যেন জ্ঞান কৰে ।
৮৪। উলহৰ মাদলি (আনন্দত
আত্মহাৰা হোৱা): বহুত বছৰৰ পিছত পুৰণি
বন্ধুক লগ পাই দুয়োজনেই উলহৰ মাদলি হৈ পৰিল ।
৮৫। একাদশত বৃহস্পতি
(সৌভাগ্য উপস্থিত হোৱা): এফালে চৰকাৰী
চাকৰি আনফালে ব্যৱসায়ত উন্নতি হৈ ৰমেনৰ একাদশত বৃহস্পতি যুগ চলিছে যেন পাওঁ ।
৮৬। বাগি কুঠাৰ মৰা (ছলনা
কৰা): হলা গছ দেখিলে সকলোৱে বাগি কুঠাৰ মাৰে ।
৮৭। ছিলিম ছিগ (উপায়
নাইকিয়া হোৱা): একমাত্র উপাৰ্জনক্ষম
পুত্রৰ মৃত্যুত ঘৰখনৰ জীয়াই থকাৰে ছিলিম ছিগিল ।
৮৮। আভুৱা ভাৰ (ঠগা): তাৰ আভুৱা ভৰা কথাৰ আৰু মই
পতীয়ন নাযাওঁ ।
৮৯। গহৰা গজা (ওপৰতে
হোৱা): বৰ্তমান সমাজত গৰহা গজা নেতাৰ অভাৱ নাই ।
৯০। হিয়াৰ আমঠু (অতি মৰমৰ): হিয়াৰ আমঠুহেন নাতিয়েকটো যাবলৈ ওলালত
আইতাকে পাৰে মানে কান্দিলে ।
ভগৱানে
সকলোকে সকলোকে পঢ়াৰ দিশত আগুৱাই নিয়ে যেন ।