“RABINDRANATH TAGORE UNIVERSITY”
SUBJECT / TOPIC: “বায়ু প্ৰদূষণ” / “AIR POLUTION”
NAME:
CLASS:
RTU ROLL NO:
RTU REGISTRATION NO:
SUBJECT / TOPIC:
সূচীপত্রঃ
- গোটঃ পৃষ্ঠা নং
১। আৰম্ভণি
২। বায়ু প্ৰদূষকৰ শ্ৰেণীবিভাজন
৩। বায়ু প্রদূষণৰ কাৰক
৪। বায়ু প্রদূষণৰ প্রভাৱ
৫। বায়ু প্রদূষণ
নিয়ন্ত্রণ কৰাৰ উপায়
৬। সামৰণি
১। আৰম্ভণি
পৃথিৱীত জীৱন ৰক্ষাৰ বাবে বায়ু হৈছে পৰিৱেশৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান।
বায়ুয়ে ওজনৰ দ্বাৰা মানুহৰ দৈনিক গ্ৰহণৰ প্ৰায় 80% গঠন কৰে । বিশুদ্ধ বায়ুত, অক্সিজেন, নাইট্ৰজেন আৰু অন্যান্য গেছৰ দৰে বিভিন্ন
উপাদানৰ অনুপাত স্থিৰ আৰু নিৰ্দিষ্ট ।
মন কৰিবলগীয়া যে বায়ু বিশুদ্ধ হ'ব নোৱাৰে কিয়নো কিছুমান গেছ যেনে ছালফাৰ ডাই
অক্সাইড,
কাৰ্বন
মনোক্সাইড,
নাইট্ৰজেনৰ
অক্সাইড,
আগ্নেয়গিৰি আৰু
জলাভূমিৰ পৰা নিৰ্গমন,
নিমখ স্প্ৰে, উদ্ভিদৰ পৰা পৰাগ আদি প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়াৰ
দ্বাৰা নিৰন্তৰভাৱে বায়ুত যোগ দিয়া হয় । সেয়েহে, প্ৰাকৃতিক বা মানৱ-নিৰ্মিত উৎসৰ দ্বাৰা ইয়াৰ
প্ৰাকৃতিক গঠন বিঘ্নিত হ'লে বায়ু প্ৰদূষিত হয় ।
বায়ু প্ৰদূষণ(ইংৰাজী: Air pollution)ৰ এক সংজ্ঞা হ’ল সাধাৰণ অৱস্থাত বায়ুমণ্ডলত কিছুমান
পদাৰ্থৰ অবাঞ্চিত উপস্থিতি বা বায়ুমণ্ডলত থকা বিভিন্ন উপাদানবোৰৰ অতিৰিক্ত
উপস্থিতিয়ে মানুহৰ লগতে অন্য জীৱ-জন্তু বা উদ্ভিদ জগতৰ ওপৰত যি অনিষ্টকাৰী প্ৰভাৱ
পেলায় তাকে বায়ু প্ৰদূষণ বোলে ।
২।বায়ু প্ৰদূষকৰ
শ্ৰেণীবিভাজনঃ
বায়ু প্ৰদূষক দুটা প্ৰকাৰৰ:
(1)
প্ৰাথমিক বায়ু প্ৰদূষক;
(2) গৌণ বায়ু প্ৰদূষক।
1. প্ৰাথমিক বায়ু প্ৰদূষক:
এইবোৰ হৈছে ক্ষতিকাৰক ৰাসায়নিক পদাৰ্থ যি প্ৰাকৃতিক
ঘটনা বা মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ বাবে পোনপটীয়াকৈ বায়ুত প্ৰৱেশ কৰে। উদাহৰণ স্বৰূপে, যেতিয়া কাৰ্বন যুক্ত
পদাৰ্থ জ্বলাই দিয়া হয়,
ই বায়ুমণ্ডললৈ চি.ও.2 আৰু/বা চি.ও. মুকলি কৰিব। বায়ুমণ্ডলত পোনপটীয়াকৈ
প্ৰৱেশ কৰা এই গেছবোৰে জৈৱমণ্ডলক প্ৰভাৱিত কৰে যাক প্ৰাথমিক প্ৰদূষক বুলি কোৱা হয়
। দেখা যায় যে মুখ্যতঃ
পাঁচটা প্ৰাথমিক প্ৰদূষক আছে যি বিশ্বব্যাপী বায়ু প্ৰদূষণৰ 90% তকৈও অধিক একেলগে
অৰিহণা যোগায়। এইবোৰ হৈছে,
কাৰ্বন মনোক্সাইড (চি.ও.) নাইট্ৰজেন অক্সাইড (এন.ও.2), ছালফাৰৰ অক্সাইড
(এছ.ও.2) হাইড্ৰ'কাৰ্বন (এইচ.চি.), আৰু কণিকা।
প্ৰতি বছৰে উৎপাদিত মুঠ প্ৰদূষকৰ 46% তকৈও অধিক
পৰিবহন হয় আৰু সেয়েহে বায়ু প্ৰদূষণৰ মুখ্য উৎস হিচাপে থাকে। কাৰ্বন মনোক্সাইড
হৈছে মুখ্য ব্যক্তিগত বায়ু প্ৰদূষক যাৰ টন একেলগে আন সকলো প্ৰদূষকৰ সৈতে মিলা
হয়। বিভিন্ন প্ৰাথমিক প্ৰদূষক, সেইবোৰৰ উৎস আৰু পৰিমাণ, বায়ুলৈ মুকলি কৰা
হৈছে তালিকা .....-ত দিয়া হৈছে।
2. গৌণ বায়ু-প্ৰদূষক:
এইবোৰ হৈছে দুই বা ততোধিক উপাদানৰ মাজত
ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াৰ ফলত বায়ুত উৎপন্ন হোৱা ক্ষতিকাৰক ৰাসায়নিক পদাৰ্থ অৰ্থাৎ
প্ৰাথমিক বায়ু প্ৰদূষক আৰু বায়ুৰ কিছুমান উপাদানৰ মাজত প্ৰতিক্ৰিয়া। সাধাৰণতে
প্ৰাথমিক বায়ু প্ৰদূষকে এইচ2ও (বনাম), ও2 (জি) আৰু সূৰ্যৰ অতিবেঙুনীয়া বিকিৰণৰ
উপস্থিতিত ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তনৰ সন্মুখীন হয় আৰু গৌণ প্ৰদূষক গঠন কৰে।
প্ৰাথমিক প্ৰদূষকক গৌণ প্ৰদূষকলৈ ৰূপান্তৰ কৰা
দেখুওৱা কিছুমান প্ৰতিক্ৰিয়া তলত বৰ্ণনা কৰা হৈছে:
|
1. |
CO2 |
+ |
H2O |
→H2CO3 (Carbonic acid) |
|
2. |
H2S |
+ |
2O2 |
→H2SO4 (Sulphuric acid) |
|
3. |
SO2 |
+ |
O2 |
→SO3, |
|
|
SO3 |
+ |
H2O |
→H2SO4 (Sulphuric acid) |
|
4. |
NO2 |
+ |
O2 |
→2N2Os |
|
|
|
+ |
H2O |
→2HNO3 (Nitric acid) |
|
5. |
HF
(g) |
+ |
H2O |
→HF
(aq) |
|
6. |
SiF6 |
+ |
2HF |
→H2SiF6 |
প্ৰাথমিক প্ৰদূষক প্ৰতিক্ৰিয়ামূলক গৌণ প্ৰদূষণ
প্ৰাথমিক প্ৰদূষকৰ দৰে, গৌণ প্ৰদূষকবোৰে
জীৱ-জন্তু, মাটি, গছ-গছনি, শস্য আৰু সামগ্ৰীৰ ওপৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষতিকাৰক
প্ৰভাৱ পেলায়।
৩। বায়ু প্ৰদূষণৰ কাৰক:
নগৰীকৰণ
সঘনে গঢ়ি উঠা নগৰবোৰ বায়ু প্ৰদূষণৰ এক মুখ্যকাৰক। নগৰ সমূহৰ গৃহ নিৰ্মাণত
ব্যৱহাৰ কৰা বিভিন্ন আচবাব যেনে – ইটা,বালি,চিমেণ্ট আদিৰপৰা দূষিত ৰেডন গেছৰ উৎপত্তি
হয়। নগৰ অঞ্চলত যিহেতু কল-কাৰখানা,যানবাহন আদিৰ ব্যৱহাৰ বেছি,সেই কাৰণেই এই অঞ্চলবোৰৰ বায়ুমণ্ডলত
ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইডৰ(SO2)গাঢ়তা বে্ছি হয়। পৃথিৱীত বছৰি প্ৰায় ৩৩৮নিযুত টন দূষিত আৱৰ্জনা নগৰ
বিলাকত সৃষ্টি হব ধৰিছে। স্তূপীকৃত আৱৰ্জনা আৰু নগৰ অঞ্চলৰ নৰ্দমা আৱৰ্জনাত থকা জৈৱ পদাৰ্থৰ
পচনক্ৰিয়াত হাইড্ৰ’জেন চালফাইড(H2S)গেছ উৎপন্ন হয়। জাৰণৰ সহায়ত অক্সিজেন যুক্ত
হৈ ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইডৰ সৃষ্টি হয়। কেতিয়াবা (H2S)গেছ নিৰ্গত হৈ বায়ুমণ্ডলত থকা পানীৰ বাষ্পৰ লগত লগলাগি ছালফিউৰিক এচিডলৈ (H2SO4)পৰিৱৰ্ত্তিত হয় আৰু এচিড বৰষুণ হৈ তললৈ নামি আহে। এই এচিড বৰষুণে গছ-গছনিৰ
লগতে আমাৰ ঘৰ-দুৱাৰ আদিৰো বিস্তৰ ক্ষতি সাধন কৰে। বন ধ্বংসৰ ফলত গছ গছনিৰ পৰিমাণ
দিনে হ্ৰাস পাইছে। গছ-গছনিৰ অভাৱত বায়ুমণ্ডলত অক্সিজেনৰ পৰিমাণ যথেষ্ট কমি গৈছে
আৰু কাৰ্বন ডাই অক্সাইডৰ পৰিমাণ দিনে দিনে বৃদ্ধি পাই আহিছে। ইয়াৰ ফলত পৃথিৱীৰ
গোলকীয় উষ্ণতা দিনে দিনে বৃদ্ধি পাইছে আৰু ইয়ে এদিন সমগ্ৰ জীৱকুল ধ্বংসৰ কাৰণ হ'বলৈ আগবাঢ়িছে। [1]
উদ্যোগিক প্ৰদূষণ কাৰক
নানা ধৰণৰ কল-কাৰখানা বায়ু প্ৰদূষণৰ প্ৰধান উৎস। এই উদ্যোগসমূহৰ
পৰা নিৰ্গত হোৱা কাৰ্বন মনক্সাইড (CO),কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইড (CO2),ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইড (SO2),হাইড্ৰ’জেন ছালফাইড (H2S)আৰু হাইড্ৰ’কাৰ্বন আদি গেছে বায়ু প্ৰদূষিত কৰে। কিছুমান
ৰাসায়নিক উদ্যোগে হাইড্ৰক্লৰিক এচিড,ক্লৰিন,ফ্লৰিন,নাইট্ৰ’জেন অক্সাইড,দস্তা,সীহ,আৰ্ছেনিক,তাম,ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইড,কাৰ্বন-মনক্সাইড আদি প্ৰদূষণ কাৰক নিৰ্গত
কৰে। এই সকলোবোৰৰ উপৰিও সূৰ্যৰ পৰা অহা অতি বেঙুনীয়া ৰশ্মিৰ প্ৰভাৱত
বায়ুমণ্ডলত থকা হাইড্ৰকাৰ্বন তথা নাইট্ৰজেন অক্সাইডে পেৰক্সি এচিটাইল নাইট্ৰেট (PAN)আৰু অজ'ন (O3) সৃষ্টি কৰি বায়ুমণ্ডলক মাৰাত্মকভাৱে দূষিত
কৰা এক ধোঁৱাৰ সৃষ্টি কৰে। [1]
যান-বাহনে সৃষ্টি কৰা প্ৰদূষক
নানা ধৰণৰ যান-বাহনৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা বায়ু প্ৰদূষণৰ বাবে শতকৰা ৬০ভাগ দায়ী।
এই ধোঁৱাত কাৰ্বন-মন’ক্সাইড,কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইড,নাইট্ৰজেন অক্সাইড আৰু হাইড্ৰকাৰ্বন থাকে।
প্ৰতি গেলন পেট্ৰলৰ দহনৰ ফলত ৩পাউণ্ড কাৰ্বন-মন’ক্সাইড আৰু ১৫পাউণ্ড নাইট্ৰজেন অক্সাইড
সৃষ্টি হয় আৰু এইবোৰে ৪,০০,০০০ – ২০,০০,০০০ C.C বায়ু দূষিত কৰিব পাৰে। তদুপৰি যান-বাহনৰ
ধোঁৱাৰ লগত লীড অক্সাইড নিৰ্গত হয়। পেট্ৰলৰ ক্ষমতা বঢ়াবৰ বাবে প্ৰতি লিটাৰ
পেট্ৰলৰ লগত ৪গ্ৰাম পৰ্যন্ত লীড (সীহ)মিহলাই দিয়ে। এই সীহ দেহৰ বাবে ক্ষতিকাৰক।
উশাহৰ লগত নাইবা খাদ্য বস্তুৰ সহায়ত এই সীহ মানুহৰ শৰীৰত প্ৰবেশ কৰে। সীহৰ মাত্ৰা প্ৰতি ১০০মি.লি.তেজত ২০ ug হ’লে বিষক্ৰিয়া আৰম্ভ হয়।[1]
ইন্ধনৰ দহন
ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা কয়লা,গোবৰ,খৰি,কেৰাচিন ইত্যাদিৰ অসম্পূৰ্ণ দহনৰ ফলত কাৰ্বন
মনক্সাইড আদি দূষিত গেছৰ সৃষ্টি হয়। কয়লাত প্ৰচুৰ পৰিমাণে ছালফাৰ থাকে আৰু দহনৰ
ফলত ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইড হিচাপে বায়ুমণ্ডললৈ নিৰ্গমন হৈ বায়ুক দূষিত কৰে।
কৃষিকাৰ্যৰপৰা প্ৰদূষণ
জনসংখ্যাৰ বৃদ্ধিৰ লগে লগে অধিক উৎপাদন লাভৰ বাবে কৃষিকাৰ্যত নানা ধৰণৰ
ৰাসায়নিক সাৰ,কীটনাশক দৰৱ আদি ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কীটনাশক
তথা আগাছানাশক দৰৱ আদিৰপৰা অৰ্গেনিক ফছফেট, ক্লৰিনযুক্ত হাইড্ৰ’কাৰ্বন আৰ্ছেনিক, সীহ আদি ওলাই বায়ুৰ লগত মিহলি হৈ বায়ু দূষিত
কৰে।
তেজষ্ক্ৰিয় আৰু আন পদাৰ্থ কণা প্ৰদূষক(Radio active element and
other suspended particulate matter, SPH)
নানা ধৰণৰ বিস্ফোৰক আৰু আণবিক চুলাৰ ব্যৱহাৰৰ ফলত কিছুমান পদাৰ্থ ধূলিকণা ৰূপে
বায়ুমণ্ডলত সৃষ্টি হয় আৰু তেজষ্ক্ৰিয় ৰশ্মি যেনে α,β,γ আদি প্ৰক্ষেপণ কৰে। ইয়াৰ উপৰিও আন কিছুমান
পদাৰ্থ বায়ুমণ্ডলত জলীয় আৰু কঠিন এই দুই অৱস্থাতে ভাঁহি থাকে। এই পদাৰ্থবোৰত কেডমিয়াম, ক্ৰ'মিয়াম, ভানাডিয়াম ইত্যাদি বিষাক্ত ধাতু মিশ্ৰিত হৈ
থাকে।[1]
৪। বায়ু প্ৰদূষণৰ প্ৰভাৱ:
বায়ু প্ৰদূষণে বিভিন্ন দিশত প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰে। তলত কেইটামান উল্লেখ কৰা হ’ল –
মানৱ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ
1.
কাৰ্বন মন’অক্সাইড – কাৰ্বন মন’অক্সাইডে তেজৰ ৰক্ত কণিকাত থকা হিমগ্ল’বিনৰ লগত লগ লাগি কাৰ্বক্সিহিমগ্ল’বিন সৃষ্টি কৰে। ফলত তেজৰ অক্সিজেন পৰিবহণ
ক্ষমতা কমি যায়। দীৰ্ঘ সময় ধৰি কাৰ্বন মন'ক্সাইড সেৱন কৰিলে মানু্হৰ ভাগৰ লগা,মূৰ্ছা যোৱা, আনকি মৃত্যু হোৱাও দেখা যায়।
2.
ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইড –
ছালফাৰৰ
অক্সাইবোৰে আমাৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসৰ নলীবোৰৰ কোষবোৰ আক্ৰান্ত কৰি ডিঙিৰ সুৰসুৰণি,শ্বাসকষ্ট,এজমা,ব্ৰংকাইটিছ আদি ৰোগৰ সৃষ্টি কৰে। কেতিয়াবা
এই গেছৰ(SO2) প্ৰভাৱত চকুৰ ৰোগ হোৱাও দেখা যায়।
3.
নাইট্ৰজেন অক্সাইড –
নাইট্ৰজেন
অক্সাইডবোৰে হাওঁফাওঁৰ বেৰত থকা কোষবোৰ আক্ৰান্ত কৰি এজমা,নিউমোনিয়া ব্ৰংকাইটিছ জাতীয় ৰোগৰ সৃষ্টি
কৰে। লগতে চকুৰ ৰোগও কৰে।
4.
কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইড –
এই গেছে হাওঁফাও
ৰোগ,ব্ৰংকাইটিছ আদিৰ সৃষ্টি কৰে।
5.
সীহ –
উশাহৰ লগত সীহ
মানুহৰ দেহৰ ভিতৰত সোমালে ই লাহে লাহে মানুহজনক মৃত্যুৰ মুখলৈ ঠেলি দিয়ে। কাৰণ
সীহে তেজত থকা হিমগ্ল’বিন গঠনত বাধা প্ৰদান কৰে। তদুপৰি সীহে সৰু ল’ৰা-ছোৱালীৰ মস্তিষ্কৰ ক্ষতি সাধন কৰে।
6.
এলডিহাইড –
বিভিন্ন উৎসৰপৰা
সৃষ্টি হোৱা এলডিহাইডবোৰে পাকস্থলী আৰু শ্বাসনলীৰ ৰোগ সৃষ্টি কৰে।
7.
হাইড্ৰ’কাৰ্বন – উদ্যোগবোৰত সৃষ্টি হোৱা বিভিন্ন ধৰণৰ হাইড্ৰ’কাৰ্বনবোৰৰ অসম্পূৰ্ণ জাৰণৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা
বেঞ্জ’পাইৰিন জাতীয় পদাৰ্থই হাওঁফাওঁৰ কৰ্কটৰোগ
সৃষ্টি কৰে।
8.
O3 গেছ – বায়ুমণ্ডলৰ ষ্টেট’স্ফিয়াৰত থকা অ’জন (O3)গেছে সূৰ্য্যৰ পৰা অতি বেঙুনীয়া ৰশ্মি পৃথিৱীলৈ আহিব নিদিয়ে। এই গেছে মানুহৰ মিউকাছ
আৱৰণৰ ক্ষতি সাধন কৰে। আনহাতে,CFC (Chloro Fluro Carbon) হেলন আদি গেছৰ প্ৰভাৱত অ’জন স্তৰটোৰ ক্ষতিসাধন হৈ আছে। UN – ৰ সমীক্ষা অনুসৰি শতকৰা ১০ ভাগ অ’জন(O3)ৰ ক্ষতিসাধনে শতকৰা ২৬ ভাগ মেলান’মাছ নামৰ ছালৰ কেঞ্চাৰ ৰোগ বঢ়ায়।
9.
তেজষ্ক্ৰিয় পদাৰ্থ –
বায়ুত তেজষ্ক্ৰিয় পদাৰ্থৰ উপস্থিতিৰ ফলত কৰ্কট ৰোগৰ উপৰিও জন্মৰ সময়ত ল’ৰা-ছোৱালীৰ দৈহিক বিকৃতি পৰিলক্ষিত হয়।
ইয়াৰ উপৰিও কয়লাৰ খনিত কাম কৰা কৰ্মীবোৰৰ ক’লা হাওঁফাওঁ ৰোগ আৰু এচবেষ্টছ উদ্যোগত কাম
কৰা কৰ্মীবোৰৰ এছবেষ্ট’ছিছ নামৰ ৰোগ বিশেষভাৱে উল্লেখযোগ্য।[1]
আন প্ৰাণীৰ ওপৰত প্ৰভাৱ
কল-কাৰখানাৰ ওচৰত বাস কৰা প্ৰাণীবোৰৰ ফ্লৰিন সেৱনৰ বাবে ফ্ল’ৰছিছ ৰোগ হয়। প্ৰদূষিত বায়ু পানীৰ লগত
মিহলি হৈ নদ-নদী,
খাল, বিল, পুখুৰী, হ্ৰদ আনকি সাগৰৰ পানীৰো আম্লিকতা বৃদ্ধি কৰে। ফলত এই পানীত
বাস কৰা জলজ প্ৰাণীবোৰৰ বেয়াকৈ ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়।
উদ্ভিদ জগতত প্ৰভাৱ
1.
বায়ুমণ্ডলত থকা SO2 য়ে শস্য আৰু আন উদ্ভিদৰ যথেষ্ট পৰিমাণে
ক্ষতিসাধন কৰে। উদ্ভিদৰ পাতৰ বিভিন্ন পত্ৰৰন্ধ্ৰইদি এই SO2 গেছবোৰ ব্যাপিত হৈ সালোক সংশ্লেষণৰ বাবে অতি
প্ৰয়োজনীয় পত্ৰহৰিৎক ক্ষতি কৰে।
2.
উদ্যোগ সমূহত সৃষ্টি হোৱা ফ্লৰাইড গেছে পাতৰ উৰিভাগত থকা মমজাতীয় কিউটিক’ল নামৰ স্তৰটো নষ্ট কৰে। এই স্তৰটোৱে উদ্ভিদৰ
অতিৰিক্ত পানী ওলাই যোৱাত বাধা দি থাকে। এই প্ৰভাৱ
দীৰ্ঘসময় ধৰি সঞ্চিত হ’লে উদ্ভিদৰ নেক্ৰ’ছিছ (Nacrosis), ক্লৰছিছ (Chlorosis), এপিনেষ্টি (Eppinasty), এবছিছন (Abscission)আদি ৰোগ হয় আৰু কেতিয়াবা মৃত্যু হোৱাও দেখা
যায়।
3.
বায়ুমণ্ডলত থকা ইথিলিন জাতীয় পদাৰ্থ কপাহ নাইবা আন আন শস্যৰ বাবে ক্ষতিকাৰক।
কিছুমান হাইড্ৰ’কাৰ্বনৰ প্ৰভাৱত অপৈণত অৱস্থাতে উদ্ভিদৰ পাত
নাইবা ফল সৰি যায়।
4.
অ’জন গেছৰ প্ৰভাৱত ৰবৰ টান হয় আৰু ০.০২ ppm গাঢ়তাত উদ্ভিদৰ ক’লেনকাইমা কোষবোৰ ধ্বংস হয়। অ’জন গেছে অপৈনত অৱস্থাতে উদ্ভিদৰ পাত সৰাই
পেলায়।
5.
নগৰীকৰণ আৰু উদ্যোগৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা কিছুমান বায়ু প্ৰদূষকে খেতিপথাৰত
অনিষ্টকাৰী কীট-পতঙ্গৰ সংখ্যা বঢ়োৱাৰ লগে লগে খেতিপথাৰৰ যথেষ্ট অনিষ্ট সাধন কৰে।[1]
জলবায়ুৰ ওপৰত প্ৰভাৱ
বায়ুমণ্ডলত কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইডৰ পৰিমাণ বাঢ়ি গলে সূৰ্য্যৰ পৰা বিকিৰিত ৰশ্মি কুঁৱলী আৰু
কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইডৰ তৰপ ভেদ কৰি ওলাই যাব নোৱাৰে। ফলত পৰিবেশৰ উষ্ণতা বাঢ়ে। ইয়াক সেউজ গৃহ প্ৰভাৱ (ইংৰাজী: Green house effect) বোলে। ইতিমধ্যে যোৱা ১০০ বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ উষ্ণতা প্ৰায় ০.৫° বাঢ়িছে। প্ৰত্যেক বছৰে কল-কাৰখানাবোৰৰ পৰা
প্ৰায় ৬০০০ নিযুত টন CO2 বায়ুমণ্ডলত সৃষ্টি হৈ আছে।
বিভিন্ন আচবাবত প্ৰভাৱ
উদ্যোগ সমূহৰ পৰা ওলোৱা ধোৱা আৰু এচিড বৰষুণে পকীঘৰ অট্টালিকাবোৰৰ গৃহ নিৰ্মাণ
সামগ্ৰীসমূহৰ অৱক্ষয় ঘটায় আৰু সৌন্দৰ্য্যহীন হৈ পৰে।[1]
৫। বায়ু প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণৰ উপায়:
বৰ্তমান আধুনিক যুগত বায়ু প্ৰদূষণ সম্পূৰ্ণৰূপে নাইকিয়া কৰাটো সম্ভৱ নহয়
যদিও কিছুমান পদ্ধতিৰ দ্বাৰা ইয়াৰ প্ৰভাৱ নিম্নতম কৰিব পৰা যায়।
1.
উদ্যোগ সমূহৰ পৰা ধোৱা নিৰ্গত হোৱা চিমনীবোৰ ওখ কৰিলে দূষিত বায়ু ওপৰলৈ উঠি
যাব আৰু পৰিবেশৰ ওপৰত নিম্নতম ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাব।
2.
পুৰণি যান-বাহন সমূহ চলোৱাত বাধা দি, কেটালাইটিক কনভাৰ্টাৰ (Catalytic converter)ব্যৱহাৰ কৰি দূষিত পদাৰ্থবোৰ পৰিবেশত অহাৰ
আগতে দহন কৰা প্ৰয়োজন।
3.
উদ্যোগ সমূহত চাইক্লন (Cyclone) নামৰ এক বিশেষ যন্ত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰি বস্তুকণা (articulate matter) সমন্বিত গেছৰ চেণ্ট্ৰিফিউজ কৰি বস্তুকণাসমূহ
পৃথক কৰিব পাৰি।
4.
স্ক্ৰাবাৰ (Scrubbers)ব্যৱহাৰ কৰি বায়ুমণ্ডলৰ পৰা বস্তুকণাৰ
লগতে SO2 গেছো পৃথক কৰিব পাৰি।
5.
বৃক্ষৰোপণ বায়ু প্ৰদূষণ ৰোধ কৰাৰ এক অন্যতম উপায়। উদ্ভিদে সালোক সংশ্লেষণ
প্ৰথাৰ দ্বাৰা বায়ুমণ্ডল পৰা কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইড শোষণ কৰি বায়ুমণ্ডল শোধন কৰে।[1]
৬।সামৰণিঃ
বায়ুৰ গুণাগুণে ভৌতিক
আৰু ৰাসায়নিক বৈশিষ্টৰ এক সংমিশ্ৰণ দেখুৱায় যি বায়ু প্ৰস্তুত কৰে, যি মানুহকে ধৰি
সকলো জীৱিত জীৱৰ উন্নত অস্তিত্বৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সম্পদ। ভৌতিক বৈশিষ্টবোৰ
ট্ৰ'পস্ফিয়াৰত উষ্ণতা, ঘনত্ব, আৰ্দ্ৰতাৰ পৰিমাণ
আৰু বায়ুচলাচলৰ দৰে কাৰকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। ৰাসায়নিক বৈশিষ্টবোৰৰ ভিতৰত
আছে বিভিন্ন গেছ আৰু প্ৰদূষকৰ ঘনত্ব ।
সেয়েহে, বায়ুত থকা প্ৰদূষকৰ ফলত কিমান পৰিমাণে এনে পৰিস্থিতি হ'ব পাৰে জানিব
লাগিব য'ত পিছৰটোক
প্ৰদূষিত বুলি ক'ব পাৰি। বিভিন্ন
দেশৰ প্ৰদূষণ (প্ৰতিৰোধ আৰু নিয়ন্ত্ৰণ) বোৰ্ডবোৰত পৰিৱেশৰ বায়ুৰ মানদণ্ডৰ বাবে
নিৰ্ধাৰিত মানদণ্ড আছে (ভাৰতত বায়ু অধিনিয়ম 1981-ৰ অধীনত) যাৰ বাহিৰত পৰিৱেশৰ
বায়ু ক দূষিত বুলি গণ্য কৰিব পাৰি। ভাৰতত, বায়ু আইন 1981-ত বহুতো উদ্যোগৰ বাবে নিৰ্গমন
মানদণ্ড নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে ।
সেয়েহে, বায়ুৰ মানদণ্ড
হৈছে আমাৰ চাৰিওফালৰ বায়ুত অনুমোদিত প্ৰদূষকৰ পৰিমাণৰ এক সীমা আৰু নিৰ্গমন
মানদণ্ডই এক নিৰ্দিষ্ট বিন্দু উৎসৰ পৰা নিষ্কাশন কৰিব পৰা প্ৰদূষকৰ সৰ্বাধিক
পৰিমাণ সূচায়। শেহতীয়াকৈ,
সীমিত, ভাৰতত যানবাহনৰ
প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণৰ ওপৰত মনোযোগ দিয়া হৈছে ।
গতিকে, শেষত ইয়াকে ক’ব পৰা
যায় যে বায়ু আমাৰ সকলোৰে বাবে অতিকৈ প্রয়োজনীয় । সেইগতিকে, আমি যিমান পাৰো বায়ু
প্রদূষণ ৰোধ কৰি বায়ু নির্মূল কৰি ৰাখিব লাগে, অন্যথা অদূৰ ভৱিষ্যতে মহান বিপদৰ
সন্মুখীন হ’ব লাগিব ।